Datblygu semenu artiffisial traws geg y groth mewn defaid
Nod y prosiect
Bwriad y prosiect hwn oedd cynnal ymchwiliad rhagarweiniol i agweddau ffrwythlondeb y dechneg draws geg y groth mewn semenu mewngroth.
Pam mae’n bwysig?
Er bod y cyfraddau cyfebru ar ôl defnyddio semen ffres i semenu mamogiaid cydamseredig yng ngheg y groth fel arfer oddeutu 60-70%, mae’r cyfraddau cyfebru â semen wedi rhewi yn tueddu i fod mor isel ag 20%. Fel canlyniad, cyflwynwyd semenu mewngroth drwy laparosgopi er mwyn osgoi problemau cludo sberm drwy geg y groth. Fodd bynnag, er y bu’n llwyddiannus iawn, mae semenu mewngroth drwy laparosgopi yn ddrud iawn am fod rhaid cyflogi milfeddyg. Mae ymchwil a wnaed yn y Coleg Milfeddygol Brenhinol wedi dangos ffyrdd o laesu ceg y groth yn ddigon i ganiatáu rhoi cathetr semenu drwy geg y groth fel bod modd gollwng semen yn uniongyrchol yn lwmen y groth. Mae hyn yn golygu nad oes angen llawdriniaeth a bod modd i dechnegwyr cymwys wneud y gwaith.
Sut mae’r prosiect yn gweithio?
Gwnaed yr ymchwil gan ddefnyddio’r ddiadell o famogiaid mynydd ar fferm Tan-y-graig. Rhannwyd y mamogiaid ar hap i bedwar grŵp semenu artiffisial, gydag oddeutu 80 o famogiaid ym mhob grŵp. Y pedair triniaeth oedd:
- Semenu ceg y groth â semen ffres (semenu artiffisial sengl)
- Semenu ceg y groth â semen rhewi-dadmer (semenu artiffisial dwbl)
- Semenu mewngroth â semen rhewi-dadmer (semenu artiffisial sengl)
- Semenu traws geg y groth â semen rhewi-dadmer (semenu artiffisial sengl)
Defnyddiwyd semen o hyrddod Inverdale Texel ar gyfer y semenu artiffisial ac yna cyflwynwyd hyrddod Wyneblas Caerlŷr i’r ddiadell 7 diwrnod ar ôl y semenu artiffisial ar gyfer y mamogiaid nad oedd wedi cyfebru. Trwy ddefnyddio bidiau gwahanol o hyrddod roedd modd gwybod a oedd ŵyn wedi cael eu geni fel canlyniad i semenu artiffisial ai peidio.
Pwy sy’n gwneud y gwaith?
Gwnaed y gwaith gan y Sefydliad Gwyddorau Gwledig, Aberystwyth.
