RAMSES – Astudiaeth Estyn Oes Semen Hyrddod
(Datblygu teneuwr storio hirhoedlog ar gyfer sbermatosoa ffres er mwyn hwyluso Semenu Artiffisial Ceg y Groth)
(Mawrth 2006 – Mehefin 2008)
Nod
Archwilio datblygu cynhyrchion er mwyn galluogi defnyddio semen hyrddod ffres a thechnegau Semenu Artiffisial Ceg y Groth i hwyluso’r uwchraddio cyflym o sylfaen enetig y ddiadell ddefaid genedlaethol a chael gwell cynnyrch o’r herwydd.
Roedd y prosiect hwn yn rhan o brosiect LINK DEFRA, er mwyn ceisio datblygu teneuwr fel bod modd storio semen am gyfnod hirach ac er mwyn gwerthuso’i effeithiolrwydd trwy gyfrwng treialon maes helaeth.
Pam odd yn bwysig?
Roedd bridio defaid yn y DG yn dal i fod, i raddau helaeth, yn system lle roedd hyrddod yn paru’n naturiol mewn diadelloedd bach heb fawr o fioddiogelwch na rheolaeth ar glefydau. Nid oedd yr ychydig o Semenu Artiffisial a oedd yn digwydd (tua 50,000 o semeniadau y flwyddyn) yn cael fawr o effaith, er ei fod yn galluogi ffermwyr i fanteisio ar raglenni gwelliannau genetig ac i wella’u bioddiogelwch. Roedd y sefyllfa’n bodoli’n rhannol oherwydd cyfyngiadau technegol y dulliau cyfredol o gadw semen.
Er bod rhewi semen a gweithdrefnau Semenu Artiffisial laparosgopig yn gweithio’n dda mewn defaid, ni chaent eu defnyddio’n helaeth oherwydd roedd yn ofynnol cael arbenigedd technegol ac roedd y cyfan yn gostus; roedd y potensial o ddatblygu Semenu Artiffisial yn dibynnu ar ddefnyddio semen ffres ar gyfer semenu ceg y groth. Fodd bynnag, roedd diffyg teneuwyr addas ar gyfer storio semen yn gyfyngiad mawr am nad oedd unrhyw estynnydd dibynadwy ar gyfer semen hyrddod a oedd yn galluogi mwy nag ychydig oriau o storio ar dymheredd yr amgylchedd neu dymheredd oer.
Byddai hyn yn caniatáu ffermwyr defaid i gael mynediad fforddiadwy ac ehangach i hyrddod pedigri a oedd yn rhydd o glefydau ac yn ar meddu ar rinweddau genetig uchel; cynnyrch uwch; llai o gostau rheoli ar y fferm; llai o symud defaid a gwell bioddiogelwch.
Sut oedd y prosiect yn gweithio?
Cynhaliwyd treialon maes helaeth o fformiwlâu teneuwyr addawol er mwyn pennu ffrwythlondeb dan amodau fferm yng Nghymru ac er mwyn cael canlyniadau o bwys ystadegol.
Pwy fu’n gwneud y gwaith?
Cynhaliwyd y treialon maes yn y Sefydliad Gwyddorau Gwledig dan gyfarwyddyd Innovis Cyf.
Y partneriaid ymchwil yn y prosiect hwn oedd y Coleg Milfeddygol Brenhinol, y Sefydliad Swoleg, Prifysgol Sheffield, Innovis Cyf., Britbreed Cyf. ac IMV Technologies.
Noddwyd y prosiect gan HCC
I weld yr Adroddiad Terfynol, cliciwch yma.
