Mae tueddiadau sy’n sail i ffigurau’r masnach cig coch ar gyfer 2024 yn datgelu effeithiau sylweddol a allai fod ar gig eidion a chig oen yn y farchnad gartref ac allforio yn y dyfodol.
Ffigurau masnach y Deyrnas Gyfunol a ryddhawyd yn ddiweddar yw ffocws Bwletin y Farchnad Hybu Cig Cymru (HCC) y mis hwn.
Maen nhw’n dangos bod cynhyrchiant cig eidion y DG wedi cynyddu pedwar y cant tra bod cynhyrchiant cig defaid wedi gostwng saith y cant yn 2024. Roedd y cynnydd yng nghynhyrchiant cig eidion yn dilyn cynnydd o dri y cant yng nghyfanswm y trwybwn, tra bod nifer y defaid ac ŵyn a broseswyd wedi gostwng wyth y cant mewn cymhariaeth â 2023.
“Mae’r newidiadau hyn mewn cynhyrchu domestig, a gofnodwyd gan Defra, wedi effeithio’n uniongyrchol ar faint o gig sydd ar gael i’w allforio ac wedi cyfrannu at newidiadau nodedig yn nynameg y masnach cig coch yn 2024,” meddai Glesni Phillips, Swyddog Gweithredol Gwybodaeth, Dadansoddi a Mewnwelediad Busnes HCC.
Mae ffigurau Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi yn dangos bod cyfanswm allforion cig defaid y DG wedi gostwng tua 79,500 tunnell, sef rhyw chwech y cant yn llai oddi ar 2023. Fodd bynnag, cynyddodd cyfanswm gwerth yr allforion hyn saith y cant, gan gyrraedd £582.8 miliwn. “Mae’n debygol bod hyn oherwydd prisiau cryf wrth gât y fferm yn y DG ac yn fyd-eang,” meddai Glesni. “Mae’n bosibl bod cyfeintiau is yn ganlyniad i gyflenwadau domestig cyfyngedig, gyda chynhyrchiant yn gostwng saith y cant yn y DG i 266,500 tunnell.
“Er gwaethaf hyn, roedd lefelau allforio yn 2024 yn uwch nag yn 2022 a 2021. Gostyngodd allforion i farchnadoedd yr UE a’r tu allan i’r UE, gyda’r gostyngiadau mwyaf mewn pwysau i Iwerddon a’r Almaen.”
Cynyddodd mewnforion cig defaid o’r DG 40% o’r naill flwyddyn i’r llall, gan gyrraedd 67,880 tunnell – y lefel uchaf oddi ar 2018. “Achoswyd hyn yn bennaf gan gynnydd yn y mewnforion o Seland Newydd – i fyny 14,300 tunnell – ac Awstralia – i fyny 6,500 tunnell,” meddai Glesni. Mae’r ddwy farchnad hon bellach yn gyfrifol am 86 y cant o fewnforion cig defaid y DG, i fyny o 78 y cant yn 2023.
“Mae’r cynnydd yn y mewnforion yn adlewyrchu prisiau is o Hemisffer y De ynghyd â’r Cytundebau Masnach Rydd newydd, cyflenwad domestig cyfyngedig a’r prisiau pwysau marw uchaf erioed yn y DG. Mae mewnforion wedi tyfu er mwyn ateb y galw – sydd wedi brigo adeg gwyliau crefyddol allweddol,” meddai Glesni.
Nododd data pellach gan Gyllid a Thollau Ei Fawrhydi fod y DG wedi allforio bron i 113,000 tunnell o gig eidion yn ystod 2024, sef cynnydd o naw y cant o’r naill flwyddyn i’r llall. Cynyddodd cyfanswm gwerth yr allforion hyn 16 y cant, gan gyrraedd £567.2 miliwn. “Cafodd y twf hwn ei achosi’n bennaf gan fwy o allforio i Ffrainc, Canada a’r Iseldiroedd,” meddai Glesni.
Iwerddon yw prif gyrchfan cig eidion y DG o hyd, ond gostyngodd ei chyfran o 34 y cant yn 2023 i 29 y cant, gyda gostyngiad yn y mewnforion o saith y cant i 32,500 tunnell. Cafwyd cynnydd hefyd ym mewnforion cig eidion y DG yn ystod y flwyddyn, gyda chyfeintiau’n codi wyth y cant i 240,700 tunnell. Cynyddodd gwerth y mewnforion hyn 11 y cant o’r naill flwyddyn i’r llall, gan gyrraedd £1.4 biliwn. Iwerddon oedd y prif gyflenwr o hyd, a chafwyd cynnydd o 13 y cant ym mhwysau’r cig eidion a fewnforiwyd oddi yno. Cafwyd twf hefyd yn y mewnforion o Seland Newydd ac Awstralia, a olygodd bod bron hanner y cig o wledydd y tu allan i’r UE wedi dod o’r ddwy wlad honno.
Roedd cyfanswm gwerth yr allforion cig coch (ffres/wedi’i rewi) o Gymru wedi cyrraedd £277.4 miliwn – naw y cant yn uwch na’r flwyddyn flaenorol. Amcangyfrifwyd hefyd bod allforion cig eidion naw y cant yn uwch, gan gyrraedd bron i 16,000 tunnell, gyda chynnydd o 16 y cant yn eu gwerth. O ran cig defaid, arweiniodd cyfyngiadau yn y cyflenwad domestig at ostyngiad yn y cyfaint allforio o saith y cant i tua 27,200 tunnell. “Er gwaethaf y gostyngiad hwn, cynyddodd gwerth allforion cig defaid chwech y cant o’r naill flwyddyn i’r llall, yn sgil prisiau uwch wrth gât y fferm,” meddai Glesni.
Mae Bwletin y Farchnad ar gael ar wefan HCC: https://meatpromotion.wales/cy/market-intelligence/bwletin-y-farchnad/
