Mae grŵp o academyddion rhyngwladol annibynnol uchel eu parch wedi dod at ei gilydd i gyflwyno newyddion cadarnhaol am fwyta cig coch. Mae hyn o ganlyniad i’w pryderon ynghylch effaith gwaith ymchwil anghywir ac unochrog.
Roedd y grŵp, a oedd yn cynnwys yr Athro Dr Peer Ederer, yn symbyliad i Ddatganiad Dulyn sy’n datgan bod “systemau da byw yn rhy werthfawr i gymdeithas orfod dioddef oherwydd symleiddio, crebachu neu eithafiaeth.” Mae'r Athro Dr Peer Ederer hefyd yn gyd-sylfaenydd a chyfarwyddwr GOALSciences (Global Observatory of Accurate Livestock Sciences), sydd â'r genhadaeth i ymchwilio a chyflwyno tystiolaeth wyddonol am rôl anifeiliaid yn y system fwyd fyd-eang.
“Mae’r rhan fwyaf o wyddonwyr yn bositif ynghylch y rhan sydd gan gig coch i’w chware mewn cymdeithas oherwydd ei rinweddau maethol, ecolegol, amgylcheddol a moesegol,” meddai’r Athro Dr Ederer wrth Hybu Cig Cymru (HCC). Roedd yn siarad ar drothwy Wythnos Cig Eidion Prydain (23 – 30 Ebrill), sef wythnos o ddathlu cig eidion wedi ei gynhyrchu’n lleol – gan gynnwys Cig Eidion Cymru - sy’n arwain y byd o ran blas, ansawdd a chynaliadwyedd.
Cyfeiriodd yr Athro Dr Ederer, a oedd yn brif siaradwr yng nghynhadledd flynyddol Hybu Cig Cymru (HCC) y llynedd, at enghreifftiau o ymchwil anghywir wedi’u cywiro neu ar fin cael eu cywiro gan wyddonwyr a oedd yn ceisio unioni’r fantol – “enghreifftiau o achosion y gall gwyddoniaeth wella ei hun,” meddai wrth HCC.
Dywedodd y cafwyd prawf fod erthygl yn y Lancet yn cysylltu marwolaethau â chig coch yn anghywir a bod y cywiriad wedi cael ei dderbyn gan yr awduron a'r cyhoeddwyr. Yn yr un modd, roedd darn diweddar yn yr American Journal of Clinical Nutrition a oedd yn awgrymu cefnogi argymhellion dietegol i gyfyngu ar fwyta cig coch wedi cael ei gystwyo. “Cafodd yr un wybodaeth ei hailgyhoeddi dro ar ôl tro – ac eto mae gwyddonwyr wedi ei gwrthbrofi dro ar ôl tro”, meddai.
“Rhaid i ni ofyn cwestiwn i ni’n hunain, sef, sut maen nhw’n dal ati i gyhoeddi’r nonsens yma? Mae bob amser yn brif newyddion ym mhob cyfnodolyn gwyddonol ac wedyn yn y cyfryngau prif ffrwd. Ac eto, mae’r astudiaethau sy'n collfarnu - wel, mae'n ymddangos eu bod yn cael eu claddu mewn rhyw ddeunydd gwyddonol ac academaidd nad yw byth yn gweld golau dydd.
“Fedra i ddim rhoi ateb ichi, ond o fewn Datganiad Dulyn rydym wrthi’n ceisio darganfod pam fod hyn yn digwydd ac yn gwneud y rhesymau hynny’n hysbys,” meddai.
Dywedodd Pennaeth Marchnata Strategol a Chysylltiadau HCC, Laura Pickup: “Mae neges yr Athro Ederer yn bwysig ac yn cyd-fynd â’r Ffordd Gymreig o gynhyrchu cig coch. Cymru yw un o’r mannau mwyaf cynaliadwy ar y Ddaear o ran cynhyrchu cig coch. Dydy ein systemau ffermio ddim yn ddwys ac maen nhw’n dibynnu ar ddigonedd o borfa a glaw. Hefyd, mae ffermydd Cymru yn cyfrannu at atafaelu carbon, adfywio pridd a chynyddu bioamrywiaeth.
“Mae cig coch heb lawer o fraster yn llawn fitaminau a mwynau hanfodol, ac o’i gyfuno â chynhwysion iach eraill, mae’n cyfrannu at iechyd da fel rhan o ddiet cytbwys.
“Rydym yn falch o glywed academyddion o fri fel yr Athro Dr Ederer yn curo’r drwm ar ran ein diwydiant. Byddem hefyd yn annog ffermwyr i ddod yn llysgenhadon ar gyfer y dulliau cynhyrchu derbyniol maen nhw’n eu defnyddio ar eu ffermydd yn ystod Wythnos Cig Eidion Prydain a thu hwnt.”
